Purpuralitað samtal fortíðar og nútíðar

Um þessar mundir stendur yfir sýningin 1:1 í Harbinger eftir Önnu Júlíu Friðbjörnsdóttur. Blaðamaður artzine fór og hitti Önnu Júlíu og fræddist um sýninguna og hugmyndirnar á bak við verkin. Í stílhreinni og látlausri uppbyggingu sýningarinnar er hulin samfélagsleg ræða sem er gerð skil með efnisnotkun. Þar leikur purpuraliturinn veigamikið hlutverk í sögulegu, vistrænu og listfræðilegu samhengi. „Glansmyndir“ af fallegum ferðamannastöðum um Miðjarðarhafið eru kallaðar fram með bleki og ætingu. Gifs sem var vinsælt efni til notkunar frá Miðjarðarhafinu er síðan hellt ofan í. Það dregur fram sérstakt útlit sem gefur glansmyndum á forsíðum ferðatímarita frá Vesturlöndum táknrænan undirtóninn í sýningunni. Kuðungum sæsnigla sem framleiddu purpuralit til forna er stillt upp sem skartgripum í búðarglugga.

Um val á kuðinginum segir Anna, „þeir eru almennt minjagripir ferðamannsins á ströndinni og í sögunni eru þeir líka tákn um endurnýjun og augljóslega húsaskjól.“ Kuðungategundirnar sem Anna notar eru af Muricidae ætt sem eiga rætur að rekja til Miðjarðarhafsins og var sæsnigillinn í kuðungnum notaður til að framleiða purpuralitinn sem hefur verið kallaður Tyrian fjólublár en stundum Royal fjólublár. „Hann var afar dýr og þurfti 10.000 sæsnigla að lita eitt klæði og styrktist liturinn með tímanum. Liturinn var því eftirsóttur af höfðingjum og konungum sem tákn um stöðu og ríkidæmi.“ Titill sýningarinnar 1:1 vísar til aðstæðna í nútímanum, til þess samnings sem Evrópusambandið er að gera við Tyrkland til að sporna við því að flóttamenn fari yfir Eyjahaf en samkvæmt honum á að senda alla sem koma þessa leið til baka til Tyrklands. Á móti ætlar Evrópa að taka á móti jafn mörgum einstaklingum úr flóttamannabúðum. Út frá lífstílsiðnaðinum sem selur ferðir í gríð og erg til Miðjarðarhafsins má segja að Evrópa sé klædd purpuraklæðum. „Evrópa er sú sem ræður og er með valdið núna“ segir Anna. Hið raunverulega ástand sem löndin við Miðjarðarhafið standa frammi fyrir fellur í skuggann af fallegum ströndum.

Vídeóverk sýningarinnar er mótvægið við önnur verk á sýningunni. Ég spurði Önnu út í það. „Gifsmyndirnar fela í sér miklar upplýsingar og sögu. Fyrir mér er vídeóverkið mótvægi við það en mig langaði að gera verk sem væri meira abstrakt og byggt á tilfinningu.“ Kuðungurinn spilar þar hlutverk því smáatriðin og fegðurðin koma fram í honum. „Ég sæki stílinn í verkinu í heimildarmyndir um fornleifar og muni sem hafa fundist. Ég dramatíseraði það, kuðungurinn snýst hægt svo hann sést vel og er honum blandað saman við lausan söguþráð.“ Vídeóverkið grípur þau stef sem eru einkennandi í sýningunni og gefur myndræn hughrif sem færa áhorfandann að raunverulegum sandi. „Tilfinningin er að þarna sé hugmyndin um ferðamanninn og minjagripi en á sama tíma er þetta rannsókn.“  Verkið sýnir nærmynd af slidesmynd af strönd og hellist litur hægt yfir. Undir myndbandinu er abstrakt tónlist samin af Kiru Kiru og segir Anna að það undirstriki spennu og ljái vídeóinu aðra vídd. Í tónlistinni er dramatík sem dregur áhorfandann inn í alvarlega atburðarrás þó hún sé aðeins gefin í skyn. Ástæðuna fyrir því að Anna notar slædu í verkinu segir hún það vera formið sjálft á slidesmyndunum sem heilli hana.

Myndin er einnig vísun í kvikmyndasöguna því hluti myndmálsins í verkinu á sér rætur í kvikmyndinni Don‘t Look Now frá 1973 eftir Nicolas Roeg. Í þeirri mynd flæðir rauður litur yfir slædu og notar leikstjórinn það sem tákn um fyrirboða missis og sorgar. Sjá má hliðstæður í þeirri kvikmynd þar sem breskt par missir barnið sitt og þeim fjölmörgu sem missa nákomna ættingja daglega á flótta frá hörmungum. Þar spila saman andstæður sem fyrr í sýningunni um „okkar“ heim og heim „hinna.“

Vídeóverkið þéttir þræðina og er sýningin í heild frumleg og upplýsandi nálgun á samtímann með rætur í fortíð.

Júlía Marínósdóttir